Hiperpigmentacja – Jaka jest przyczyna powstawania melasmy i jak można zredukować przebarwienia na skórze?

Melasma (zwana również ostudą) to rodzaj przebarwienia, które najczęściej pojawia się u kobiet, zwłaszcza w trakcie ciąży i po porodzie. Zazwyczaj przybiera postać dużych plam na twarzy, chociaż zdarza się, że pojawia się także na innych częściach ciała. W niniejszym artykule wyjaśniamy przyczyny powstawania melasmy oraz przedstawiamy skuteczne sposoby jej profilaktyki i redukcji. 

Melasma, zwana również ostudą, to rodzaj hiperpegmantacji, który pojawia się najczęściej na twarzy, w szczególności na policzkach, bocznych powierzchniach nosa, czole i górnej wardze, czasami także na innych częściach ciała narażonych na działanie promieni słonecznych, np. na przedramionach. Chociaż melasma może występować także u mężczyzn, problem ten znacznie częściej dotyka kobiet.

Melanina to pigment, który odpowiada za kolor naszej skóry i powstaje w wyniku procesu melanogenery. Gdy organizm zaczyna produkować zbyt dużo melaniny, na skórze mogą pojawiać się przebarwienia w postaci melasmy. Wśród przyczyn powstawania przebarwień, obok nadmiernej ekspozycji na światło UV, wyróżnia się m.in.: zmiany hormonalne, zwłaszcza w czasie ciąży, czy w trakcie antykoncepcji hormonalnej, a także niektóre leki.

Melasma nie jest szkodliwa dla zdrowia, ale powoduje dyskomfort, ponieważ zmiany skórne są widoczne. 

Melasma dotyka od 10 do 15% kobiet w ciąży¹

 i dlatego nazywa się ją niekiedy „maską ciążową”. 

W trakcie ciąży hormony endogenne (czyli hormony produkowane przez organizm w naturalny sposób) stymulują melanocyty (komórki produkujące melaninę), które znajdują się w warstwie podstawnej naskórka, do produkcji zwiększonej ilości melaniny.

1 The International Dermal Institute, Melasma Unmasked autorstwa Dr Claudii Aguirre, przytaczający fragmenty pracy Kang, H. Y., & Ortonne, J. P. (2010). What should be considered in treatment of melasma. Annals of Dermatology, 22(4), 373–378. 

Melasma występuje u 10% do 15% kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne².

Kobiety, które stosują antykoncepcyję przechodzą podobne zmiany hormonalne, jak kobiety w ciąży. W odróżnieniu od plam starczych melasma może ustąpić samoistnie po urodzeniu dziecka lub gdy dawka przyjmowanego estrogenu ulegnie zmniejszeniu.

² The International Dermal Institute, Melasma Unmasked autorstwa Dr Claudii Aguirre, przytaczający fragmenty pracy Kang, H. Y., & Ortonne, J. P. (2010). What should be considered in treatment of melasma. Annals of Dermatology, 22(4), 373-378.

Słońce jest jednym z głównych czynników przyczyniających się do rozwoju melasmy i pogorszenia jej stanu. Inne czynniki to predyspozycje rodzinne, wiek oraz niektóre leki przeciwpadaczkowe.

Rozróżniamy trzy typy melasmy:

• melasma naskórkowa, która występuje w powierzchownej warstwie skóry i charakteryzuje się przebarwieniami w postaci brązowych plam z wyraźnie zaznaczonymi granicami.
• melazma skórna, która dotyka najgłębszych warstw skóry i charakteryzuje się plamami w kolorze niebiesko-szarym.
• melasma mieszana (połączenie melasmy naskórkowej i skórnej) występująca pod postacią brązowo-szarych plam.

Ani melasma, ani plamy starcze nie zagrażają zdrowiu. Inaczej jest w przypadku znamion barwnikowych, z których może rozwinąć się czerniak, złośliwy nowotwór skóry, który zagraża życiu. Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem, jeśli zaniepokoją Cię jakiekolwiek zmiany w obrębie plam barwnikowych na Twojej skórze, zwłaszcza jeśli nagle zmieniły kształt, rozmiar lub kolor albo zaczęły swędzieć bądź krwawić.

Najlepszym sposobem na zapobieganie powstawaniu melasmy jest ochrona przeciwsłoneczna. Należy ograniczać czas przebywania na słońcu, w szczególności w godzinach, w których promieniowanie jest najbardziej intensywne. Należy nosić ubrania i nakrycie głowy chroniące przed słońcem zawsze wtedy, gdy jest to możliwe. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób, które mają genetyczną predyspozycję do pojawiania się melasmy (tj. gdy występuje ona u innych członków rodziny) oraz kobiet w ciąży lub kobiet przyjmujących tabletki antykoncepcyjne, bądź innego rodzaju suplementy hormonalne.

Nie tylko miłośnicy kąpieli słonecznych powinni chronić się przed szkodliwym działaniem słońca. Promienie słoneczne oddziałują na naszą skórę nawet w pochmurne dni, dlatego tak ważna jest codzienna ochrona skóry przed słońcem. Eucerin Anti-Pigment krem na dzień SPF 30 nie tylko redukuje przebarwienia, lecz także zapewnia skuteczną ochronę przed promieniami UVA i UVB (SPF 30) oraz zapobiega powstawaniu nowych zmian barwnikowych spowodowanych narażeniem skóry na działanie promieni słonecznych. Jeśli wiemy, że będziemy narażeni na działanie słońca, musimy zastosować odpowiedni krem przeciwsłoneczny z wysokim lub bardzo wysokim filtrem, którego formuła została specjalnie opracowana dla danego typu i stanu skóry. Trzeba pamiętać, że taki krem wymaga ponownego nałożenia w regularnych odstępach czasu.

Zabiegi dermatologiczne takie jak peelingi chemiczne oraz laseroterapia pomagają zwalczać melasmę. Melasma naskórkowa jest najłatwiejsza do usunięcia, natomiast melasma skórna i mieszana wymagają bardziej skomplikowanych zabiegów, ponieważ pigment zgromadzony jest w głębszych warstwach skóry. 

• Peeling chemiczny polega na nałożeniu specjalnego środka chemicznego (np. kwasów AHA) na skórę w celu złuszczenia naskórka (usunięcia martwych komórek warstwy rogowej naskórka), pobudzenia rozwoju nowych komórek i regeneracji skóry. 
• Laseroterapia daje podobne efekty, ale jest metodą bardziej precyzyjną, ponieważ dermatolodzy wykonujący zabieg mają większą kontrolę nad jego intensywnością. Laseroterapia polega na zastosowaniu wysokoenergetycznej wiązki świetlnej na przebarwione obszary skóry. Zabiegi laserowe o łagodnym natężeniu działają tylko na naskórek (powierzchowną warstwę skóry), natomiast zabiegi bardziej intensywne docierają do najgłębszych warstw skóry.

Dermatolodzy mogą także zalecić stosowanie hydrochinonu, który nadal jest uznawany za najskuteczniejszy środek do stosowania miejscowego w walce z przebarwieniami. Substancja ta może być jednak stosowana tylko przez określony czas, ponieważ, tak jak inne rodzaje peelingu chemicznego i laseroterapia, może podrażniać skórę i skutkować pojawieniem się przebarwień pozapalnych, szczególnie u osób o fototypie skóry od 3 do 6.

Dermokosmetyki do pielęgnacji skóry mogą być także stosowane w celu przedłużenia efektów zabiegów dermatologicznych. Wszystkie cztery produkty przeciw przebarwieniom z serii Eucerin Anti-Pigment — krem na dzień, krem na noc, serum o podwójnym działaniu i korektor punktowy — zawierają Thiamidol, czyli skuteczny i opatentowany składnik, który zwalcza bezpośrednią przyczynę powstawania przebarwień poprzez ograniczenie produkcji melaniny. Badania kliniczne i testy dermatologiczne Thiamidolu dowiodły, że jest on niezwykle skuteczny w usuwaniu przebarwień i zapobieganiu ich ponownemu pojawieniu się.