Leczenie trądziku – Jakie są najczęściej stosowane kuracje?

Dostępnych jest wiele możliwości leczenia trądziku – od miejscowego leczenia łagodnych objawów, po stosowanie leków o różnej mocy w leczeniu cięższych przypadków. Odpowiednio dobrany lek, stosowany zgodnie z zaleceniami, pomoże zredukować powierzchowne wypryski oraz głębsze zmiany oraz zmniejszy ryzyko trwałego uszkodzenia skóry. W tym artykule opisaliśmy najczęściej stosowane leki na trądzik.

Wypryski na twarzy i trądzik kojarzymy z problemami cery charakterystycznymi dla okresu dojrzewania. Trądzik jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się nadprodukcją sebum, niewłaściwym procesem rogowacenia naskórka oraz namnażaniem bakterii. Najczęściej występującym rodzajem trądziku jest trądzik pospolity, dotyka on w większości osób w wieku nastoletnim. Obecnie coraz częściej występującą postacią trądziku, jest trądzik dorosłych. Czym się one różnią? I czy te dwa rodzaje schorzenia leczy się inaczej? Zmiany chorobowe w przypadku trądziku młodzieńczego zlokalizowane są w strefie T (czoło, nos i broda). W przypadku trądziku dorosłych, zwanego również hormonalnym, zmiany na skórze zlokalizowane są na linii żuchwy oraz w okolicy ust i brody (strefa U). Trądzik dorosłych u kobiet może ograniczać się jedynie do kilku zmian w okolicy żuchwy, które będą nasilać się jedynie przed miesiączką. Jak wygląda trądzik hormonalny? To zmiany w postaci bolących grudek, krost i  twardych guzków charakteryzujące się silniejszym stanem zapalnym i mniejszą liczbą zaskórników, niż w przypadku trądziku młodzieńczego. Warto dodać, że trądzik dorosłych częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Często jest powiązany z zaburzeniami endokrynologicznymi (spowodowanymi m.in. przez tarczycę i przysadkę mózgową), przewlekłym stresem, intensywnym trybem życia oraz nieodpowiednią dietą. Jak zatem wyglądają różnice między leczeniem trądziku u dorosłych, a u osób w okresie dojrzewania? 

Zatem jak leczyć trądzik pospolity u nastolatków? Skuteczne leczenie trądziku wieku młodzieńczego o niewielkim lub średnim nasileniu polega na leczeniu miejscowym, bądź podaniu leków o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwłojotokowym i przeciwzapalnym. Są to leki na trądzik, które możemy uzyskać od lekarza dermatologa. Z kolei czym leczyć trądzik u dorosłych? Niestety nie istnieje jeden preparat, który dawałby zadowalające rezultaty w każdym przypadku. Pamiętajmy, że walka z trądzikiem hormonalnym może trwać wiele miesięcy, a nawet lat. Leczenie trądziku dorosłych polega na stosowaniu miejscowo preparatów o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwłojotokowym i keratolitycznym w postaci kremów, maści lub roztworów. W leczeniu osób dorosłych stosuje się również antybiotyki oraz retinoidy, które charakteryzują się silnym działaniem na skórę. W niektórych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o włączeniu u kobiet tabletek antykoncepcyjnych, celem wspomagania leczenia trądziku. Odpowiedzią na pytanie "do jakiego lekarza z trądzikiem?", w tym przypadku może być również lekarz ginekolog. Co zrobić, aby leczenie trądziku u dorosłych było skuteczne? Powinniśmy połączyć leczenie dermatologiczne trądziku z odpowiednią, dopasowaną pielęgnacją wspierającą leczenie oraz zadbać o naszą dietę.

Leczenie trądziku odbywa się zgodnie ze standardami krajowymi i międzynarodowymi wytycznymi¹. Po dokładnym zbadaniu skóry lekarz dermatolog będzie w stanie doradzić Ci, jaka kuracja jest dla Ciebie najlepsza i najskuteczniej zajmie się przyczynami i objawami trądziku. Możesz przeczytać więcej o tym, co wywołuje trądzik w artykule dotyczącym przyczyn i czynników powodujących trądzik oraz dowiedzieć się, jak powstają przebarwienia w trakcie rozwoju trądziku.

Lekarze na ogół zgadzają się, że w umiarkowanych i ciężkich przypadkach trądziku, okresowe stosowanie leków może pomóc w złagodzeniu objawów i zmniejszeniu ryzyka powstawania blizn.

¹ Nast, A., Dréno, B., Degitz, K. i in. (2012), European Evidence-based (S3) Guidelines for the Treatment of Acne, Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 26, S. 1–29.

Jakie leki są stosowane na leczenie trądziku?

Poniższa lista przedstawia najczęściej stosowane leki na trądzik. Możesz dowiedzieć się więcej o tym, jak działają i jakie mogą być ich skutki uboczne z artykułu Kuracje przeciwtrądzikowe: Jak działają i jakie mogą być ich skutki uboczne.

Jeśli Twój trądzik ma postać łagodną lub umiarkowaną, lekarz może w pierwszej kolejności zalecić Ci nadtlenek benzoilu. Występuje on w postaci kremu lub żelu, który nakłada się na zmienioną chorobowo skórę, a w wielu krajach jest dostępny bez recepty. Jest lekiem pierwszego wyboru w leczeniu trądziku pospolitego o łagodnym i umiarkowanym przebiegu oraz w leczeniu trądziku młodzieńczego. Jego działanie polega na hamowaniu rozwoju bakterii wywołujących trądzik oraz na złuszczaniu naskórka.

Jako alternatywę dla nadtlenku benzoilu, lekarz może przepisać retinoid do stosowania miejscowego. To krem lub żel, który nakłada się na dotkniętą zmianami skórę. Retinoid to pochodna retinolu (witaminy A). Retinoidy regulują proces odnowy komórek naskórka, przyspieszają gojenie się skóry, zmniejszają stan zapalny, poprawiają elastyczność skóry oraz zmniejszają łojotok. Podczas stosowania retinoidów należy bezwzględnie korzystać z filtrów przeciwsłonecznych bowiem są one silnie fotouczulające. Przy ich stosowaniu mogą pojawić się skutki uboczne, np. w postaci podrażnień i suchości skóry

Zalecany, gdy nadtlenek benzoilu i retinoidy do stosowania miejscowego nie przyniosły rezultatów lub jeśli po ich stosowaniu wystąpiły negatywne skutki uboczne. Polecany również dla skóry szczególnie wrażliwej na działanie promieni słonecznych (nie pogarsza jej stanu). Ma podobne działanie do nadtlenku benzoilu, ale jest łagodniejszy i lepiej tolerowany. Kwas Azelainowy wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Kwas ten hamuje rozwój bakterii odpowiadających za powstawanie stanu zapalnego, łagodzi stany zapalne już istniejące, delikatnie złuszcza naskórek oraz, co niezwykle ważne, reguluje wydzielanie sebum. Działa również na przebarwienia. Pod kontrolą lekarza może być stosowany nawet u kobiet w ciąży. Kwas Azelainowy to jedna z niewielu substancji leczniczych, która może być stosowana w trądziku pospolitym, trądziku hormonalnym oraz różowatym. Kwas ten można łączyć z innymi terapiami, np. nadtlenkiem benzoilu czy antybiotykami. Jeśli zastanawiamy się czym leczyć trądzik, to warto rozważyć kurację tym kwasem.

Są one przepisywane wyłącznie do stosowania w połączeniu z inną kuracją przeciwtrądzikową, aby zapobiec powstaniu oporności bakterii, ograniczyć wzrost bakterii P. acnes i pomóc w zapobieganiu infekcjom skóry. Antybiotyki do stosowania miejscowego są aplikowane zewnętrznie na dotknięty obszar. W terapii trądziku stosowane są też antybiotyki doustne występujące w postaci tabletek lub doustnego płynu.

Trądzik jest bezpośrednio związany z wahaniami naszych hormonów. Kobietom, u których występują zaburzenia hormonalne zalecana jest wizyta u endokrynologa, który zaleci stosowanie odpowiednich leków. Dermatolog we współpracy z ginekologiem może zalecić doustne środki antykoncepcyjne, które często okazują się skuteczne w walce z trądzikiem. Udowodniono, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej wykazuje pozytywne efekty w leczeniu trądziku. Jest to niejako ich efekt uboczny, ponieważ głównym celem ich stosowania jest zapobieganie ciąży. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych niesie za sobą szereg skutków ubocznych, które nie są obojętne dla organizmu kobiety. Mogą powodować przewagę estrogenową, odpowiedzialną m.in. za nowotwory piersi i rak endometrium oraz zwiększone ryzyko choroby zakrzepowej.

W przypadku ciężkiego i uporczywego trądziku najczęstszym i najskuteczniejszym lekiem jest izotretynoina. Jest ona przepisywana tylko wtedy, gdy inne leki zawiodą. Izotretynoina jest pochodną witaminy A. Leczenie trądziku tym lekiem jest bardzo skuteczne, ponieważ silnie hamuje wydzielanie łoju, zapobiega namnażaniu się bakterii oraz zauważalnie likwiduje blizny. Jego stosowanie może wywoływać wiele nieprzyjemnych skutków ubocznych: zawroty głowy, senność, zapalenie spojówek, podwyższony poziom transaminaz we krwi, zaburzenie gospodarki lipidowej, anemię, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, świąd i łuszczenie się naskórka, suchość ust i inne. Ile trwa leczenie trądziku u dermatologa tym lekiem? Długość leczenia lekami z izotretynoiną trwa w zależności od czynników takich jak postać trądziku, efekty i skutki uboczne, od 16 do 24 tygodni.

Niestety, żaden lek na trądzik nie gwarantuje natychmiastowych rezultatów, a kuracja musi być stosowana konsekwentnie przez zalecany okres. Większość osób zaczyna zauważać efekty po upływie czterech do ośmiu tygodni od rozpoczęcia leczenia, ale czasami może to potrwać nawet trzy miesiące.

Dermatolodzy twierdzą, że jednym z głównych powodów, dla których leki nie działają, jest to, że pacjenci nie przestrzegają zaleceń lub przestają przyjmować lek przed końcem kuracji.

W walce z trądzikiem pomocna będzie zdrowa, dobrze zbilansowana i odżywcza dieta. Dietoterapię tego schorzenia można nazwać leczeniem trądziku od wewnątrz. Odżywcza, dobrze zbilansowana dieta, bogata w witaminy i mikroelementy wspomoże zwłaszcza leczenie trądziku hormonalnego u dorosłych. Rezygnując z nabiału, mięsa z ferm (bądź zastępując je pozyskanym z hodowli ekologicznych), produktów wysoko przetworzonych (jak fast foody i dania gotowe) oraz produktów z wysoką zawartością cukrów jesteśmy w stanie doprowadzić do wyrównania hormonalnego, a więc zniwelować przyczynę wystąpienia trądziku u dorosłych.  

Leczenie trądziku wspomoże wprowadzenie do jadłospisu warzyw, zwłaszcza czerwonych i zielonych, pieczywa z pełnego ziarna oraz kasz. Należy zadbać o dostarczanie dużej ilości błonnika regulującego gospodarkę węglowodanową, a więc pośrednio wpływającego na kondycję skóry.  Zadbajmy również o podaż kwasów tłuszczowych, zwłaszcza omega-3, które znajdziemy w oleju lnianym, awokado, tłustych rybach morskich (np. łosoś). Do naszej diety wprowadźmy orzechy, migdały i pestki (np. dyni i słonecznika). Pamiętajmy również o odpowiednim nawodnieniu, a na czas leczenia ograniczmy kawę i czarną herbatę. Zmiany w diecie warto połączyć z zmianami w rytmie dobowym: o ile to możliwe unikajmy stresowania się, zadbajmy o wyciszenie i relaks. Wygospodarujmy choć chwilę na aktywność fizyczną, ponieważ już 45 minut delikatnych ćwiczeń tygodniowo znacznie poprawia wrażliwość organizmu na insulinę, która reguluje produkcję łoju.

Czy leczenie trądziku można przeprowadzić u kosmetyczki? Oczywiście, że nie. Leczenie trądziku musi odbywać się u dermatologa, jednak niektóre zabiegi kosmetyczne mogą wspomóc leczenie. Dobór odpowiedniego zabiegu zależy od rodzaju i zaawansowania trądziku. Przy zmianach łagodnych świetnie sprawdzą się peelingi chemiczne, wykorzystujące Kwasy Azelainowy lub Salicylowy. Mają one głębsze niż powierzchniowe działanie, dzięki czemu mogą spowodować wyciszenie zmian aktywnych, a także zahamować wzmożone wydzielanie łoju. Zabiegi laserowe działają na głębsze warstwy skóry. Są polecane w stadium lekkim lub średniozaawansowanym. Najczęściej wykonuje się zabiegi laserami: bromkowo-miedziowym, frakcyjnym ablacyjnym, czy wysokoenergetycznym. Cena jednego zabiegu laserowego to koszt od 300 do 800 zł za jedną sesję. Szacunkowo do osiągnięcia satysfakcjonujących efektów koniecznych będzie przeprowadzenie ok. 8-10 sesji. Kiedy skóra po leczeniu trądziku jest przesuszona można skorzystać z mezoterapii igłowej. Zabieg ten nie może być wykonywany u osób z aktywnym trądzikiem, gdyż wiąże się to z ryzykiem zaostrzenia objawów. Dla osób zmagających się z problemem blizn potrądzikowych wartym polecenia jest zabieg z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego. Tego zabiegu również nie można wykonywać u osób z aktywnymi zmianami na skórze.