O melaninie mówimy przede wszystkim w kontekście opalania się. Czy jednak jest to barwnik odpowiedzialny wyłącznie za piękny, złoty kolor skóry (bądź też opalanie się na czerwono)? Zdecydowanie nie! Melanina to barwnik, który występuje nie tylko w skórze, ale również we włosach a nawet w tęczówce oka. Im więcej barwnika w tęczówce tym oczy są ciemniejsze. Mała ilość daje zabarwienie niebieskie lub zielone.
Zaburzenia syntezy melaniny mogą objawiać się w przeróżny sposób. Aby jednak wiedzieć, czy Twój problem rzeczywiście jest związany z melaniną, najpierw dowiedz się o niej wszystkiego, co potrzebne. W tym tekście skupimy się na podstawach, ale również na tym, jakie są rodzaje melaniny, jak powstaje i jakie są jej funkcje, a także jakie są zaburzenia z nią związane.
Czytaj także:
Melanina – podstawowe pojęcie
Co to jest melanina i jaką funkcję pełni? To pigment, który w ludzkim organizmie pełni niezwykle ważną funkcję. Jest bowiem odpowiedzialny za barwę - skóry, włosów oraz tęczówek oczu. Samo słowo pochodzi od greckiego “melas” czyli “brązowy” lub też “ciemny”. I rzeczywiście - im więcej melaniny, tym ciemniejsza skóra, włosy czy oczy. Melanina pełni funkcję ochronną, zabezpiecza komórki przed szkodliwym działaniem promieniowania UV pochodzącego ze światła słonecznego. Odgrywa kluczową rolę w fotoprotekcji ze względu na zdolność do absorbowania promieniowania ultrafioletowego. Odpowiada również za eliminacje wolnych rodników, zwłaszcza reaktywnych form tlenu, powstałych pod wpływem tego promieniowania.
To właśnie ona jest odpowiedzialna za opaleniznę, która pojawia się po ekspozycji na słońce. U osób o ciemnej karnacji (fototyp V i VI) występuje więcej melaniny, a u osób o jasnej – mniej. Ciekawostką jest fakt, że wysokie stężenie tego pigmentu częściowo blokuje syntezę witaminy D w skórze. Właśnie dlatego aby uzyskać podobny efekt prozdrowotny związany z witaminą D osoby o ciemnej karnacji, czarnoskóre muszą przebywać na słońcu dłużej niż te o jasnej karnacji i białej skórze. Niekiedy zaburzenia w wytwarzaniu melaniny mogą prowadzić do powstawania nieestetycznych przebarwień. Osoby borykające się z tego typu problemami powinny zapoznać się z produktami Eucerin. Kosmetyki na przebarwienia wchodzą w skład m.in. linii Anti-Pigment.
Czytaj także:
Rodzaje melaniny: eumelanina i feomelanina
Warto podkreślić, że melanina to nie jest jedna substancja, ale grupa różnych barwników. Melanina to pochodna tyrozyny i w zależności od budowy chemicznej przyjmuje rożne barwy: eumelanina to barwnik brązowy – występuje tylko u ludności rasy czarnej, feomelanina to barwnik czerwony – występuje tylko u ludności rasy celtyckiej. Natomiast u ludności rasy kaukaskiej występują̨ oba te barwniki (eumelanina i feomelanina), a wzajemne ich proporcje wpływają na zabarwienie skóry
Neuromelanina to barwnik występujący w obrębie neuronów istoty szarej oraz w pniu mózgu. Nie wiadomo o niej jeszcze wszystkiego, trudno też powiedzieć, jaką dokładnie rolę odgrywa w organizmie.
Czytaj także:
Gdzie powstaje melanina i jakie są jej funkcje?
Powstaje w melanocytach, które znajdują się w warstwie podstawnej naskórka, mieszkach włosowych i tęczówce oka. Aktywne melanocyty zawierają melanosomy czyli ciałka wewnątrzkomórkowe, w których następuje synteza melaniny. Proces ten zwany jest melanogenezą.
Przy wzmożonej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe melanocyty skórne produkują zwiększone ilości melaniny, która jest dostarczana przez melanocyty do komórek naskórka, gdzie gromadzi się wokół jądra komórkowego. W ten sposób chroni materiał genetyczny keratynocytów przed wpływem czynników zewnętrznych, a przede wszystkim przed promieniowaniem ultrafioletowym. Melanogeneza jest procesem złożonym, uregulowanym przez wiele czynników. Zaburzenie poszczególnych etapów syntezy i transportu melaniny powoduje powstanie przebarwień lub odbarwień skóry.
Jakie są funkcje melaniny? Jedną z najważniejszych jest ochrona ludzkiej skóry przed szkodliwymi czynnikami, w tym przed promieniowaniem UV. Promieniowanie to może być wyjątkowo niebezpieczne dla ludzkiego organizmu, może uszkadzać DNA komórek, a w rezultacie być przyczyną powstawania nowotworów. Fotoprotekcyjne działanie wynika z cech melaniny, takich jak właściwość rozpraszania promieniowania, a także jego absorpcji, tj. pochłaniania.
Melanina znajdująca się w gałkach ocznych chroni wzrok przed szkodliwym wpływem promieni ultrafioletowych. Jeśli jesteś osobą wrażliwą na wpływ promieni słonecznych, wypróbuj Eucerin Anti-Pigment Serum o podwójnym działaniu. Zawiera on Thiamidol i Kwas Hialuronowy, skutecznie redukuje przebarwienia i zapobiega ich ponownemu pojawianiu się. Produkt ten osiągnie jeszcze większą skuteczność, gdy będzie stosowany w połączeniu z Eucerin Anti-Pigment Krem na dzień SPF 30.
Czynniki wpływające na produkcję melaniny w skórze
Produkcja melaniny w organizmie człowieka jest regulowana na poziomie melanocytów ale wpływają na nią również niektóre czynniki zewnętrzne. Najważniejszy z tych czynników to promieniowanie UV. Im jest ono bardziej intensywne, tym więcej melaniny wytwarza organizm. Stymulująco na proces melanogenezy wpływają niektóre leki, m.in.: tetracyklina, doksycyklina, neuroleptyki (chloropromazyna), nikotyna (w zależności od stężenia), sildenafil. Dodatkowo na zwiększenie wydzielania melaniny wpływają niektóre hormony wytwarzane przez organizm takie jak: adrenokortykotropina, hormon pełniący kluczową rolę w regulacji wydzielania kortyzolu przez nadnercza. Hormon alfa-melanotropowy, zwany też melanotropiną, wydzielany przez przysadkę, który stymuluje melanocyty do produkcji melaniny. Kortyzol z kolei jest hormonem steroidowym, który odgrywa istotną rolę w regulacji reakcji stresowych organizmu, metabolizmie oraz odporności. Dla melaniny w skórze znaczenie mają substancje mineralne, takie jak żelazo i wapń oraz witaminy A i B.
Nadmiar melaniny prowadzi do powstania zmian barwnikowych zwanych też przebarwieniami. Do przebarwień ograniczonych skóry zaliczamy ostudę zwaną melazmą, plamy typu kawy z mlekiem, piegi, plamy soczewicowate oraz przebarwienia pozapalne. Niekiedy zmiany zwyrodnieniowe i mutacje w obrębie tych zmian mogą prowadzić do rozwoju choroby nowotworowej. Jeśli na Twojej skórze pojawią się niepokojące zmiany barwnikowe, niezwłocznie skontaktuj się z dermatologiem, który oceni zmiany i zaleci dalsze badania diagnostyczne. Przy łagodnych zmianach najczęściej przepisuje się preparaty złuszczające, a także hamujące melanogenezę. Zmiany znajdujące się w głębokich partiach skóry leczy się na ogół chirurgicznie. Osoby z dużą liczbą znamion i pieprzyków nie powinny zapominać o stosowaniu silnych filtrów chroniących skórę przed działaniem promieniowania UV z filtrem SPF 50 lub wyższym – znajdziesz je m.in. w produktach Eucerin.
Zmiany barwnikowe mogą dotyczyć też niedoboru melaniny. W wyniku nieprawidłowego funkcjonowania enzymu pełniącego ważną rolę w syntezie melaniny dochodzi do całkowitego lub częściowego niedoboru tego barwnika w komórkach skóry, jej przydatków i w oku co objawia się wyraźnym zmniejszeniem zabarwienia skóry i włosów. W związku z brakiem barwnika, który chroni przed promieniowaniem UV u tych osób wzrasta ryzyko rozwoju złośliwych nowotworów skóry. Brak barwnika może objawiać się bielactwem charakteryzującym się powstaniem plam odbarwieniowych, często występujących na grzbietach rąk i stóp, nadgarstkach, okolicach stawów. Zmiany często lokalizują się symetrycznie. Nasilenie zmian następuje w wyniku stresu lub intensywnego nasłonecznienia. Inną formą jest albinizm, choroba uwarunkowana genetycznie. Dochodzi w niej do całkowitego lub częściowego niedoboru tego barwnika w komórkach skóry, przydatków i w oku.
Inną forma odbarwień są odbarwienia pozapalne które powstają wskutek procesu zapalnego skóry. W wyniku spadku ilości melaniny powstają plamy o jaśniejszym zabarwieniu w stosunku do skóry otaczającej. Tego typu zmiany są przemijające.
Znaczenie melaniny dla skóry – ochrona przed promieniowaniem UV
Za co odpowiada melanina? Tak jak wspomniano już wyżej, jedną z głównych funkcji melaniny jest ochrona skóry przed szkodliwym wpływem promieniowania UV. Działa ona jak tarcza, absorbuje i rozprasza promienie UV, na skutek czego chroni komórki przed ich szkodliwym działaniem. W ten sposób zmniejsza ryzyko poparzeń słonecznych i uszkodzeń DNA. Melanina stanowi więc swego rodzaju pierwszą zaporę, która po dłuższym czasie ekspozycji na słońce zaczyna słabnąć, dlatego konieczne jest stosowanie dobrych kremów z filtrem. Trzeba pamiętać, że melanina nie chroni w żaden sposób przed rakiem skóry jakiegokolwiek typu. Mimo, iż pochłania promieniowanie UVA, UVB, UVC, światło niebieskie i neutralizuje reaktywne formy tlenu powstające na skutek procesów oksydacyjnych zachodzących w organizmie, nie będzie skuteczną formą ochrony przed nowotworami.
Wpływ melaniny na opalanie jest jednak niebagatelny. Gdy skóra wystawiana jest na działanie promieni UVA, melanocyty uwalniają zawartą w nich, istniejącą melaninę. W ten sposób powstaje opalenizna natychmiastowa. Dopiero po około trzech dniach można zauważyć opaleniznę, która stymulowana jest wpływem promieniowania UVB. Ultrafiolet aktywuje melanocyty i pobudza do wytwarzania nowej porcja melaniny.
Melanina a pigmentacja skóry, włosów i oczu
Pigmentacja skóry, włosów i oczu jest determinowana głównie przez ilość i rozmieszczenie melaniny. Jej proporcje i ilość są indywidualne dla każdego człowieka. Melanina we włosach wraz z keratyną nadają im kolor. Zdolność do produkcji melaniny można tracić wraz z wiekiem, dlatego starsze osoby mają najczęściej siwe włosy.
Melaniny w oczach brązowych jest najwięcej, w niebieskich i zielonych znajduje się jej dużo mniej. Barwę czerwoną tęczówka przybierze, w sytuacji, w której nie ma żadnego barwnika. Warto wiedzieć, że szczegółowa klasyfikacja oczu profesora Michalskiego uwzględnia aż 80 różnych barw!
Co jest jeszcze zależne od melaniny? Piegi! To niewielkie, ciemne przebarwienia, których występowanie jest uwarunkowane genetycznie. Występują na skutek genetycznie uwarunkowanej przyspieszonej syntezy melaniny. Mają również związek z długotrwałą ekspozycją na słońce. Po przeniknięciu przez skórę światło słoneczne aktywuje melanocyty, co wpływa na ciemnienie piegów i powstawanie kolejnych. Piegi mogą więc pojawić się w każdym okresie życia, z kolei po upływie kilku lat - zniknąć samoistnie.
Zaburzenia pigmentacji skóry związane z melaniną
Zaburzenia barwnikowe skóry obejmują schorzenia polegające na zmianie jej koloru. Przebarwienia skóry, czyli hiperpigmentacje są dość powszechne i przejawiają się jako widoczne gołym okiem plamki lub plamy o ciemniejszym kolorze wyraźnie różniące się od otaczającej zdrowej skóry. Występują najczęściej na policzkach, górnej wardze, brodzie, czole i nosie. Pomóc w walce z nimi mogą produkty do stosowania miejscowego Eucerin z linii Anti-Pigment. Sięgnij np. po Eucerin Anti-Pigment Korektor punktowy z Thiamidolem, który poza redukowaniem plam pigmentacyjnych zapobiega ich ponownemu pojawianiu się. Plamy soczewicowate, które mogą mieć nieregularny kształt i zabarwienie od jasnego do ciemnobrązowego, to kolejne zaburzenia pigmentacji. Są one większe od piegów, i powstają wskutek ekspozycji na słońce. Zastanów się jaka jest szansa na ich występowanie u Ciebie! Innym zaburzeniem jest ostuda, która dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku rozrodczym. Objawia się nieregularnymi plamami o ciemnym zabarwieniu, innym niż kolor skóry. Nie jest groźna, jednak zmiany są nieestetyczne. Większość znamion barwnikowych jest łagodna i tylko w rzadkich przypadkach ulega zezłośliwieniu. W każdym przypadku należy jednak skontaktować się z dermatologiem w celu uzyskania informacji o koniecznych do podjęcia krokach.
Melanina jest pigmentem naturalnie występującym w ludzkim organizmie, a jej zaburzenia muszą być konsultowane ze specjalistą, gdyż mogą być objawem poważnych chorób. Melanina jest niezbędna do ochrony organizmu przed promieniowaniem słonecznym, jednak jej skuteczność jest ograniczona. Dlatego koniecznie należy stosować odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji skóry z filtrami UVA i UVB. Szczególnie polecamy kosmetyki Eucerin z linii Anti-Pigment.
Co nas wyróżnia
Dostarczamy przebadaną klinicznie i dermatologicznie pielęgnację skóry, aby zachować jej zdrowy i promienny wygląd.
Współpracujemy z wiodącymi dermatologami i farmaceutami na całym świecie, aby tworzyć skuteczne produkty do pielęgnacji skóry, którym mogą oni zaufać i polecić.
Od ponad 100 lat poświęcamy się wprowadzaniu innowacji w pielęgnacji skóry. Wierzymy w tworzenie aktywnych składników i łagodzących formuł o wysokiej tolerancji, które pomogą Ci żyć lepiej każdego dnia.
